
1. Indwara y’igifu ni iki?
Indwara y’igifu ni uburwayi bubasira igice cy’imbere mu gifu, aho urwungano ngogozi rutangira gutunganya ibyo umuntu yariye. Iyi ndwara ishobora kwigaragaza mu buryo bwinshi, harimo kwiyongera kw’icinyankano (acidité), kubabara mu nda, kumva ushonje cyane cyangwa kubyimba mu nda. Indwara y’igifu ishobora no gufata udutsi two mu gifu tukangirika, bigatera ibisebe (ulcers) ndetse rimwe na rimwe bikaba byabyara kanseri y’igifu.
2.Indwara y’igifu iterwa n’iki?
Hano hari bimwe mu bitera iyi ndwara:
- Udukoko twa Helicobacter pylori (H. pylori): Ni udukoko tubana n’umuntu mu gifu, ariko iyo twiyongereye cyane tugatera uburibwe n’udusebe.
- Imirire mibi: Kurya ibiryo bikungahaye ku mavuta menshi, ibisembuye, cyangwa ibiryo bikarishye bishobora gutera igifu kunanirwa no kwangirika.
- Stress: Umunaniro uhoraho cyangwa kwiheba bishobora gutuma igifu cyongera icinyankano bikabije, bikaba byabyara ibisebe.
- Imiti imwe n’imwe: Hari imiti nk’iyifashishwa mu kurwanya ububabare (nka Aspirin na ibindi bifitanye isano na NSAIDs) ishobora kwangiza igifu iyo ikoreshejwe kenshi cyangwa nabi.
- Indyo idafite akamenyero: Kudafata amafunguro ku gihe, gusimbuka ifunguro, cyangwa kurya buri kanya bituma igifu kidahabwa amahirwe yo kuruhuka.
- Itabi n’inzoga: Gukoresha ibi biyobyabwenge byangiza urukuta rw’igifu kandi bigatera igifu gukora icinyankano ryinshi.
- Ibibazo by’imitekerereze n’imibereho mibi: Kubaho mu buzima bw’akajagari, gutekereza cyane, kubura umutuzo, byose bifite uruhare mu gutera cyangwa gukomeza uburwayi bw’igifu.
3.Ibimenyetso by’indwara y’igifu
Ibimenyetso byayo birimo:
- Kubabara mu nda hejuru cyangwa hagati
- Kumva ushaka kuruka
- Kuruka amaraso cyangwa ibyo urutse bikagaragaramo nk’amaraso
- Kugira umwuka mubi uturuka mu gifu
- Gutakaza ibiro utabigambiriye
- Kuribwa iyo ushonje cyangwa nyuma yo kurya
4.Uko wayirinda:
Kwirinda indwara y’igifu bisaba impinduka mu mibereho n’imirire. Dore inama:
- Kurya indyo yuzuye kandi ifite akamenyero: Kurya neza ku gihe, kwirinda kurya ibiryo bikarishye, amavuta menshi n’ibisembuye.
- Gufata amafunguro mato kenshi aho kurya byinshi rimwe: Bituma igifu kitaremwa cyane, bikagabanya icinyankano.
- Kwirinda ibinyobwa bikabije cyangwa ibisindisha: Inzoga n’itabi bigira uruhare runini mu gutera iyi ndwara.
- Kunywa amazi ahagije: Bituma igogora rigenda neza kandi bikagabanya ibibazo by’icinyankano.
- Kwirinda stress: Gukora siporo, kuruhuka bihagije no kuganira n’abandi ni bumwe mu buryo bwo guhangana na stress.
- Kwivuza hakiri kare: Kwipimisha no kumenya uko uhagaze, cyane cyane niba hari ibimenyetso by’uburwayi bw’igifu.
5.Gushishikariza abandi kubungabunga ubuzima
Kugira ubuzima bwiza ni inshingano ya buri wese. Buri wese akwiye kumenya akamaro ko kwita ku mirire, kureka ibiyobyabwenge, no gufata akanya ko kuruhuka. Iyo abantu bamenya ko indwara nyinshi zishobora kwirindwa, barushaho kugira uruhare mu buzima bwabo. Kugisha inama abaganga, gusuzumisha buri gihe igifu, no gukurikiza inama z’ubuzima ni ingenzi.
Inama zo Gukomeza Kwirinda Indwara y’Igifu
- Kurya indyo iboneye kandi ku gihe, wirinda kurya ibintu bikarishye cyane cyangwa by’amavuta menshi.
- Kureka itabi n’inzoga kuko bigira uruhare rukomeye mu kwangiza igifu.
- Kwirinda stress uko ushoboye binyuze mu gukora siporo, kuruhuka no kuganira n’abandi.
- Kunywa amazi ahagije buri munsi.
- Kwivuza hakiri kare igihe wumvise ibimenyetso bidashira cyangwa bikabije.
- Gushyira imirire n’isuku imbere mu buzima bwa buri munsi.
- Gusangira ubumenyi n’abandi kugira ngo indwara y’igifu irusheho kwirindwa n’abantu benshi.